Öğrenme stratejileri ve öğretim yöntemleri sürekli gelişiyor; günümüzdeki özel dersler ve sınıf içi anlatımlar, çoğumuzun geçmişte alışık olduğundan epey farklı. İnternetin ve dijital cihazların yaygınlaşmasıyla, en genç nesiller bile dijital sınıfa katılmakta son derece rahat.
Ancak hâlâ bir sorun var ve bu sorun, okuma biliminin ana meselelerinden biri olarak karşımıza çıkıyor — genç öğrenenler genellikle okumaya ilgi duymuyor ve birçoğu da okuma güçlüğü yaşıyor. Fakat çeşitli akıllı cihazların erişilebilirliği, internetin yaygınlığı ve öğrencilerin farklı uygulamalara açık olması sayesinde, artık çevrim içi okuma yönergeleri ve müdahale stratejilerine başvurarak öğrencilerin okuduğunu anlama ve sınıf seviyelerine uygun okuryazarlık becerileri kazanmalarına yardımcı olabiliyoruz.
Zorlanan okuyuculara dijital okuma müdahaleleriyle nasıl yardımcı olunur?
Her okuyucu farklıdır ve hepimiz metinlere farklı şekillerde yaklaşırız. Okuma güçlüğü çekenler veya öğrenme güçlükleri yaşayanlar için de durum aynıdır. Yani dijital okuma müdahalelerinde ideal yaklaşım, her duruma göre değişiklik gösterir. Yine de dijital okuryazarlık müdahaleleri neredeyse herkese yardımcı olabilir ve çoğu öğrencinin ihtiyaçlarına şu yollarla uyarlanabilir:
- Kişiselleştirilmiş rehberlik ve geri bildirim sağlamak: Öğretmen, öğrencinin ihtiyaçlarını doğru tespit etmeli ve programını her bireyin güçlü yönleri ile okuma becerilerine göre uyarlamalıdır.
- Çoklu duyusal, etkileşimli araçlara başvurmak: Oyunla öğrenmek eğlencelidir, özellikle de küçük yaştaki öğrenciler söz konusuysa. Kelime bulmacaları ve yeni kelime oyunları gibi interaktif etkinlikler sunmak, öğrenme deneyimlerini daha verimli ve eğlenceli hale getirir.
- Okuma materyali sağlarken metin çeşitliliği sunmak: Hep aynı türden materyali okumak, seviyemiz ne olursa olsun sıkıcıdır; bu da okuma akıcılığını baltalar ve okuryazarlık öğretimini etkisiz kılar. Sınıf öğretmeni, öğrencilere farklı türlerde okuma materyalleri sunarak bu döngüyü kırmalıdır.
- Öğrencinin ilerlemesini takip etmek: Okuma müdahalelerinin ana amacı, öğrencinin anlama becerileri kazanmasını sağlamaktır. Tüm okuma stratejileri araştırmalara dayalı olacağından, öğrencinin gelişimini takip etmek, öğretmenin yaklaşımını gerektiği gibi ayarlamasına imkân tanır.
5 müdahale stratejisi
İyi bir eğitmenin sınırı hayal gücüdür. Okuduğunu anlama, fonolojik farkındalık ve fonik becerilerini öğretmekle sorumluysanız, öğrencilerinize yardımcı olmak ve onları bağımsız okuyucu olmaya teşvik etmek için başvurabileceğiniz sayısız müdahale yöntemi vardır. Nereden başlayacağınıza karar veremiyorsanız, aşağıda en iyi beş önerimizi bulabilirsiniz.
Sesli metinleri dinlemek
Sesli metinler, öğrencilerin metinlere geleneksel okuma yöntemlerine başvurmadan, alternatif bir yolla ulaşmalarını ve bunlardan keyif almalarını sağlayan harika bir araçtır. Dinleme ve okuduğunu anlama el ele gittiğinden, örneğin sesli kitapları dinlemek, okuma becerilerini büyük ölçüde geliştirecektir.
Öğrencilerinizin akıcılığını ve deşifre etme becerilerini geliştirmek istiyorsanız, aynı ekibin geliştirdiği yazıdan sese aracıyla tanınan Speechify'ın çevrim içi sesli kitap platformunu mutlaka inceleyin. Uygulama, özellikle disleksi ve diğer okuma güçlüğü yaşayanlar düşünülerek tasarlanmıştır, bu nedenle sınıfınızda büyük fayda sağlayacaktır.
Oyunlardan yararlanmak
Dediğimiz gibi, oyun oynamak eğlencelidir. Yönteminizi oyunlaştırmak ve derslerinize kutu oyunları, video oyunları gibi interaktif ögeler eklemek, dersleri daha keyifli ve dolayısıyla daha verimli hale getirecektir. Hatta belirli hedeflere ulaşan öğrencilere küçük ödüller de verebilirsiniz.
Yazıdan sese programlarını kullanmak
Yazıdan sese araçları, her öğretmenin araç kutusuna harika bir ektir. Speechify gibi uygulamalar çoklu dil desteğiyle gelir ve pek çok kişiselleştirme seçeneği sunar; bu da sözlü okuma derslerine çeşitlilik katar. Ayrıca tüm metin formatlarıyla çalıştıkları için, basılı metni bile ses dosyasına dönüştürebilirsiniz.
Geleneksel okuma yardımcılarını dijital hale getirmek
Muhtemelen geçmişte flaş kartlar ve benzeri öğretim araçlarını kullandınız ya da kullanıldığını gördünüz. Bunu dijital ortamda sürdürmemeniz için hiçbir sebep yok. Yeni kelimeler ve tanımlarla hazırlanan dijital flaş kartlar, kelime dağarcığını geliştirmeye ve korumaya; ayrıca kelime tanıma ve ayırt etmeye yardımcı olabilir.
Çevrim içi tartışmayı teşvik etmek
Küçük gruplarla çalışıyorsanız, dijital tartışma platformları oluşturmak ve öğrencilerinizden işlediğiniz metinlerle ilgili düşünce ve görüşlerini paylaşmalarını istemek iyi bir fikir olabilir. Ortak tartışma güven duygusu oluşturur, aynı zamanda dil kullanımı ve kelime çalışmasını teşvik eder; ikisi de okuma yolculuğunun ilk aşamalarında son derece önemlidir.
Seviye 1, Seviye 2 ve Seviye 3 müdahale arasındaki fark nedir?
Dijital okuma müdahale programları ve özel eğitim hakkında araştırma yaparken muhtemelen farklı müdahale seviyeleriyle karşılaşacaksınız. Bunlar birbirine benzer; hepsi esasen tek bir amaca hizmet eder: okuma yeterliliğini artırmak. Ancak uygulama biçimi ve yoğunluk düzeyi değişiklik gösterir.
- Seviye 1: Bu müdahaleler, tüm öğrencilere sunulabilecek temel desteklerdir ve genellikle sınıf ortamında kullanılır. Basit ama net yönergeler, okuma ödevleri ve dereceli okuma materyalleri üzerine odaklanırlar.
- Seviye 2: Bu müdahaleler, genellikle yaşıtlarının gerisinde kalma riski taşıyan öğrencilerle bire bir oturumlarda kullanılır. Eğitmen, öğrencilerle etkileşime odaklanır; ek okuma alıştırmaları verir, sık kullanılan kelime okuma, deşifre, özetleme gibi becerileri öğretir.
- Seviye 3: Bu müdahaleler oldukça yoğundur. Ciddi derecede okuma güçlüğü yaşayan ve yalnızca Seviye 1 ve 2 programlarıyla yeterli okuryazarlık seviyesine ulaşamayacak öğrenciler için ayrılmıştır.
En etkili okuma müdahale programları hangileridir?
En etkili okuma müdahale programları, öğrencinin güçlü ve zayıf yönleri temel alınarak oluşturulan programlardır. Yine de, öğrencileri ister bireysel ister küçük gruplarla çalışarak artan okuma becerilerine ulaştırmada etkili olduğu kanıtlanmış bazı yöntemler mevcuttur.
- Orton-Gillingham: Muhtemelen en bilinen ve en etkili yaklaşımdır. Harf-ses eşleşmeleri, heceleme ve kelime çözümleme öğreten çoklu duyusal etkinliklere odaklanır.
- Reading Recovery: Daha küçük yaştaki öğrenciler için geliştirilmiş bir programdır ve bire bir derslerle okuma becerilerinin geliştirilmesini esas alır.
- Kanıta Dayalı Okuma Eğitimi (EBRI): Ortaokul düzeyi için harika bir programdır, yani 4-8. sınıflar için uygundur. Kelime bilgisi, deşifre ve kapsamlı dil anlama becerileri kazandırır.
