Yardımcı teknoloji, fiziksel ve öğrenme güçlüğü yaşayan insanlar için mevcut en etkili araçlardan biridir ve hayatı pek çok açıdan kolaylaştırır. Bu makalede, bu yenilikçi teknoloji ve günümüzde piyasada bulunan ücretsiz araçlar hakkında bilmeniz gereken her şeyi bulabilirsiniz.
Yardımcı teknoloji nedir?
Yardımcı teknoloji, öğrenme veya fiziksel engelleri olan kişilerin günlük görevleri daha işlevsel, verimli ve sürdürülebilir bir şekilde yerine getirmelerine yardımcı olur. Yardımcı teknolojinin farklı türleri vardır:
- Düşük teknolojili YT: iletişim panoları
- Yüksek teknolojili YT: braille cihazları gibi özel amaçlı bilgisayarlar
- Donanım YT: montaj sistemleri, pozisyonlandırıcı cihazlar, protezler
- Bilgisayar donanım YT: klavyeler, özel anahtarlar ve işaretleme aygıtları
- Yazılım YT: ekran okuyucular, iletişim programları, kelime tahmini, ses tanıma
- Elektronik cihazlar, ortezler, eğitim yazılımı, artırıcı ve alternatif iletişim (AAC), müfredat yazılımı vb.
Bu makale; bilgisayar erişimi ve bilgisayar araçlarıyla ilgili yardımcı teknolojilere, öğrenme ve okuma güçlüğü yaşayanlara yardımcı olacak çözümlere odaklanmaktadır.
Yardımcı teknoloji; disleksi, görme engeli veya özel eğitime gereksinimi olan kişilerin çok daha fazla bağımsızlık kazanmalarını sağlar. Bu, not alma, bir metni sesli okuma, sesi metne çevirme (ses tanıma) gibi basit görevlerin çok ötesine uzanabilir.
Artık kullanılamayan Abledata gibi web siteleri, yardımcı teknoloji kaynaklarını ve ekipmanlarını yurt içi ve yurt dışı birçok kaynaktan derleyip paylaşarak büyük katkı sağlıyordu. Kâr amacı gütmeyen kuruluşlar da YT’ye ihtiyaç duyan kişilerin bu teknolojiye daha kolay erişebilmesi için önemli çabalar harcıyor.
Yardımcı teknolojinin faydaları
Yardımcı teknolojinin sayısız faydası vardır:
- Daha fazla bağımsızlık
- Daha fazla özgüven
- Öğrenmeyi kolaylaştırır
- Görsel izleme becerilerini geliştirir
- Grup eğitimini destekler
- İnce motor becerilerini geliştirir
- Bakıcıların üzerindeki yükü ve stresi azaltır
Engellilere destek için ücretsiz yardımcı teknolojiler
Bireyselleştirilmiş Eğitim Planları (IEP) kapsamında eğitimciler ve özel eğitim çalışanları, devlet ve meslek okullarında öğrencilerin daha verimli olabilmeleri için uyarlanabilir erişilebilirlik özelliklerinden yararlanır. Bu özellik ve araçlar, farklı engelleri olan yetişkinler için de son derece kullanışlıdır.
Aşağıda günümüzde sunulan en popüler ücretsiz yardımcı teknoloji araçlarının bir listesini bulabilirsiniz. Bu araçların bazıları, ek avantajlar sunan ücretli sürümlere de sahiptir.
Metinden konuşmaya ekran okuyucuları
Metinden konuşmaya yazılımları, herhangi bir metni sese dönüştürebilir. Böylece kullanıcı, işletim sisteminden bağımsız olarak yazılı içeriğin bir program tarafından sesli okunmasını dinleyebilir. Bu işlevden en iyi şekilde yararlanmanız için kullanabileceğiniz kaynaklara bir göz atalım:
- Speechify
- Balabolka
- Natural Reader
- Panopreter Basic
- WordTalk
- Zabaware Reader
Zoom
Zoom, bir kişinin yeteneklerinden bağımsız olarak evrensel iletişim imkânı sunar. Platform, görme, işitme, bilişsel ve hareket engelleri olan kişilerin bağlantıda kalmasını sağlayan erişilebilirlik özelliklerine sahiptir.
Zoom’u çok çeşitli yardımcı teknoloji araçlarıyla birlikte kullanabilirsiniz. Platform, canlı toplantılarda altyazı hizmeti için çeşitli yöntemleri destekler. Bunlar arasında toplantı sahipleri tarafından yazılması, uzaktan altyazı veya üçüncü taraf altyazı sağlayıcıları yer alır.
Tüm Zoom kayıtlarına ekran okuyucular aracılığıyla erişilebilir ve altyazı ile transkript seçenekleri sunulabilir. Kullanıcılar ayrıca tüm görevleri yalnızca klavye kullanarak, fareye ihtiyaç duymadan tamamlayabilir.
Platformun teknik destek ekibi de erişilebilirlik özellikleriyle ilgili yaşayabileceğiniz sorunlarda her zaman yardımcı olmaktadır.
Bookshare
Bookshare basılı ve fiziksel engeli olan kullanıcılar için e-kitaplar barındıran çevrimiçi bir kütüphanedir. Bu sayede okuma güçlüğü çeken kişiler, kitapları okurken tamamen kişiselleştirilmiş bir deneyim yaşayabilir. Bookshare; eğitimciler, öğrenciler ve yetişkinler için uygundur.
Bookshare'i kullanmak için, basılı materyali okumanızı etkileyen algısal veya okuma engeline sahip olmanız gerekmektedir. Nitelikli durumlar arasında görme engelli olanlar, görme bozukluğu bulunanlar, serebral palsi yaşayanlar ya da kitapları tutamayan veya hareket ettiremeyen kişiler de yer alır.
Büyüteç uygulamaları
Büyüteç uygulamaları, kullanıcıların basılı materyali bir büyüteç yardımıyla okumasına yardımcı olur. Bu uygulamalar, cihazın kamerasını kullanır. Çoğu cihazda ve işletim sisteminde; Apple iOS cihazları (iPad, Mac, iPhone), Android cihazlar, Microsoft vb. için mevcuttur.
Bu işlevselliğe sahip popüler uygulamalardan bazıları şunlardır:
- Magnifying Glass (Android)
- Magnifying glass + Flashlight (iOS, Android)
- BigMagnify Free (Apple iPhone, iPad)
Grammarly
Grammarly ücretsiz bir yazım ve dilbilgisi denetleyicisidir ve bilgisayarda düzenli olarak yazı yazan herkesin elinin altında bulunması gereken bir araçtır.
Bu araç; dil bilgisi hatalarını tespit edebilir, noktalama ve yazım denetimi yapabilir, hatta stil düzeltmeleri önerebilir. Microsoft Office programlarında kullanabileceğiniz gibi, üzerinde çalışmak istediğiniz metni tarayıcıya da yapıştırabilirsiniz.
Android cihazlar için sunulan Grammarly Klavye ile kullanıcılar, uygulamadan en iyi şekilde yararlanmak için sesli yazımı veya dikteyi de etkinleştirebilir.
WebMath
WebMath, güçlü bir hesap makinesi ve problem çözücüdür. Kalkülüs denklemlerini çözebilir, alanları hesaplayabilir ve birçok matematik problemini sizin yerinize halledebilir. Bu araç, özel gereksinimli öğrenciler için olduğu kadar, ödev yaparken desteğe ihtiyaç duyan engeli olmayanlar için de uygundur.
Speechify ile tanışın – ücretsiz TTS okuyucu
Speechify, bilgisayar tarafından oluşturulmuş bir metinden konuşmaya sesi yardımıyla istediğiniz metni sesli okuyabilen güçlü bir mobil ve masaüstü uygulamasıdır. Fiziksel veya dijital dokümanlarınızın tamamını yalnızca birkaç tıklamayla sese dönüştürebilirsiniz.
Speechify’ın öne çıkan başlıca özelliklerine genel bir bakış:
Basılı metni tarar
- Metinden konuşmaya özelliği
- Doğal insan sesi
- 60+ dil desteği
- İçeriği cihazlar arasında kaydedin
- OCR teknolojisi
- Hız sınırı yok
- Not alma araçları
Speechify’ı ücretsiz olarak deneyebilirsiniz ve dilediğiniz kitabı sesli kitaba dönüştürmenin ve çok daha fazlasının keyfini çıkarabilirsiniz.
SSS
En yaygın yardımcı teknoloji türleri nelerdir?
Düşük teknolojili YT, yüksek teknolojili YT ile bilgisayar donanımı ve yazılımına yönelik YT, en yaygın yardımcı teknoloji türlerinden bazılarıdır.
Yardımcı teknoloji cihazı ile tıbbi cihaz arasındaki fark nedir?
Yardımcı teknoloji cihazı, engelli bir kişinin işlevsel kapasitesini artıran, sürdüren ve güçlendiren bir ekipmandır. YT cihazı, ameliyatla vücuda yerleştirilen ve kişinin sağlıkla ilgili zorluklarıyla başa çıkmasına yardımcı olan tıbbi bir cihaz değildir.
İşitme geliştirmek için hangi cihazlar kullanılabilir?
Koklear implantlar, işitme cihazları, işitme döngüleri ve çeşitli Bluetooth sistemleri, işitme kaybı veya işitme engeli olan kişilerin işitme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Engelli bireyler için en popüler yardımcı teknoloji hangisidir?
Ekran okuyucular, ekran büyüteçleri ve braille ekranları, engelli bireylerin en yaygın kullandığı YT araçları arasında yer alır.
