Hỗ trợ người khác vượt qua các vấn đề sức khỏe tâm thần và khuyết tật học tập như rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) là một công việc vừa đầy thử thách vừa rất ý nghĩa. Khi ngày càng có nhiều nghiên cứu về rối loạn này, kiến thức khoa học về các cơ chế nền tảng của ADHD cũng được mở rộng. Điều đó giúp các nhà trị liệu tiếp cận nhiều nguồn tài liệu hơn để xây dựng những phương pháp can thiệp hiệu quả cho bệnh nhân.
Nếu bạn đang tìm sách để đào sâu hiểu biết về ADHD, hãy tham khảo danh sách dưới đây.
Những cuốn sách hay nhất về ADHD cho nhà trị liệu
Taking Charge of ADHD - Russell A. Barkley
Russell A. Barkley, Tiến sĩ, là một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới về ADHD. Ông chuyên về thần kinh học lâm sàng, tâm lý học trẻ em, vị thành niên và tâm lý học lâm sàng.
Cuốn sách của ông tập trung vào hai triệu chứng chính của ADHD là tăng động và bốc đồng. Russell Barkley cho rằng dạng ADHD không chú ý nên được xem là một rối loạn riêng biệt, cần được quan tâm đúng mức và có phương pháp điều trị riêng.
Ấn bản gốc năm 2010 đã được thay thế bằng phiên bản thứ hai với nhiều nội dung cập nhật hơn.
Driven to Distraction - Ned Hallowell và Dr. John J. Ratey
“Driven to Distraction” khai thác ADD ở trẻ em và người lớn (nay được gọi là ADHD dạng không chú ý) qua các ví dụ thực tế. Sách tập trung vào những biểu hiện điển hình như xao nhãng, khó duy trì tập trung, thường xuyên tìm kiếm kích thích. Hallowell và Ratey cung cấp nhiều kiến thức về chẩn đoán, chiến lược ứng phó và cách hỗ trợ trẻ em lẫn người lớn vượt qua ADD.
Edward M. Hallowell, bác sĩ chuyên khoa tâm thần trẻ em và người lớn, có kinh nghiệm dày dạn về ADHD. Ông là người sáng lập các Trung tâm ADHD Hallowell trên khắp nước Mỹ, nơi hỗ trợ bệnh nhân trưởng thành quản lý ADHD và cung cấp chương trình điều trị cho trẻ em mắc rối loạn này.
Trong cuốn sách này, ông kết hợp với John Ratey, bác sĩ, tác giả sách bán chạy và là Phó Giáo sư Tâm thần học lâm sàng tại Trường Y Harvard. Ratey đã xuất bản hơn 11 cuốn sách và hơn 60 bài nghiên cứu; những đóng góp của ông cho cuốn sách này vô cùng giá trị.
Liệu pháp nhận thức - hành vi cho ADHD ở người lớn: Nhắm vào rối loạn chức năng điều hành - Mary V. Solanto
Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT) là một bổ sung đáng giá cho quá trình điều trị ADHD. Trong cuốn sách này, Mary Solanto chia sẻ nhiều bài học tâm lý trị liệu và hướng dẫn từng bước, giúp các nhà trị liệu làm việc hiệu quả hơn với bệnh nhân trưởng thành.
Cuốn sách hướng dẫn các bác sĩ lâm sàng cách giúp bệnh nhân cải thiện những kỹ năng quan trọng như sắp xếp, quản lý thời gian và chức năng điều hành. Bên cạnh các chiến lược CBT dựa trên bằng chứng, sách còn cung cấp bài tập thực hành, sổ tay ADHD và nhiều tài liệu khác giúp chuyên gia sức khỏe tâm thần thiết kế và triển khai những can thiệp hiệu quả.
Tác giả là Mary Solanto, Phó Giáo sư Lâm sàng Tâm thần tại NYU. Các nghiên cứu chuyên sâu của bà về khía cạnh hành vi của ADHD đã đóng góp rất lớn cho việc hiểu rõ rối loạn này và được hệ thống hóa một cách thực tiễn trong cuốn sách.
Điều trị tổng hợp cho ADHD ở người lớn: Hướng dẫn thực tiễn, dễ áp dụng cho nhà lâm sàng - Ari Tuckman
Nếu bạn đang tìm một chiến lược điều trị ADHD toàn diện, cuốn sách của Ari Tuckman là lựa chọn đáng tham khảo. Sách cung cấp cho nhà lâm sàng một mô hình tích hợp CBT, huấn luyện, thuốc và giáo dục để giúp bệnh nhân trưởng thành kiểm soát ADHD tốt hơn.
Cuốn sách xem xét lại các kỹ thuật điều trị truyền thống, mang đến cho nhà trị liệu một cách tiếp cận mới trong quản lý ADHD. Sách cũng đính chính những quan niệm sai lầm phổ biến về rối loạn này và sử dụng các phép ẩn dụ cùng ví dụ đời thực để minh họa rõ hiệu quả của mô hình.
Tác phẩm do Ari Tuckman, Tiến sĩ Tâm lý học, chuyên gia ADHD và nhà trị liệu tình dục được chứng nhận, chấp bút. Tuckman đã viết bốn cuốn sách và thường xuyên cộng tác với các ấn phẩm về ADHD như ADDitude và Attention Magazine. Ông cũng đã thực hiện hàng trăm buổi thuyết trình trên khắp nước Mỹ và tại chín quốc gia khác. Ngoài ra, Tuckman sở hữu podcast "More Attention, Less Deficit" với hơn hai triệu lượt tải.
Finally Focused - James Greenblatt M.D. và Bill Gottlieb
Khác với phần lớn sách về ADHD, “Finally Focused” xoay quanh các phương pháp kiểm soát ADHD một cách tự nhiên. Greenblatt nhất quán với quan điểm điều trị cá thể hóa thay vì chỉ tập trung vào triệu chứng hay đơn thuần dùng thuốc kê toa, và cuốn sách này thể hiện rõ triết lý đó.
Cuốn sách nhấn mạnh mối liên hệ giữa lối sống lành mạnh và các triệu chứng ADHD. Sách đề cập đến nhiều dạng thiếu hụt, dị ứng và thói quen ngủ như những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến biểu hiện triệu chứng. Nếu bạn muốn tiếp cận toàn diện hơn khi hỗ trợ bệnh nhân hoặc người thân của họ đối mặt với ADHD, bạn sẽ tìm thấy rất nhiều thông tin hữu ích trong cuốn sách này.
Trong hơn 30 năm, James Greenblatt, M.D. đã giúp hàng nghìn trẻ em và người lớn kiểm soát ADHD một cách hiệu quả. Ông là bác sĩ tâm thần được chứng nhận, kết hợp giữa điều trị y khoa và các liệu pháp tự nhiên dựa trên chứng cứ để hỗ trợ bệnh nhân đối mặt với nhiều rối loạn tâm thần khác nhau.
Speechify
Speechify là một ứng dụng chuyển văn bản thành giọng nói dùng AI để đọc to văn bản từ bất kỳ tài liệu số hoặc bản in nào.
Các nhà lâm sàng thường rất bận rộn, hiếm khi có nhiều thời gian rảnh. Nếu bạn cũng vậy, bạn có thể tận dụng Speechify để làm nhiều việc cùng lúc: nghe bài viết, email, bài đăng mạng xã hội và nhiều nội dung khác trong khi vẫn làm việc khác. Bạn cũng có thể ghi chú dễ dàng hơn và tóm tắt nhanh những kiến thức mới.
Speechify hoạt động đa nền tảng, giúp bạn sử dụng mọi lúc mọi nơi. Bạn có thể thêm tiện ích mở rộng Safari hoặc Chrome vào trình duyệt để nghe đọc tài liệu trên web. Ứng dụng cũng có phiên bản cho iOS, Android và macOS, để bạn sử dụng ở bất cứ đâu.
Cuối cùng, Speechify cung cấp hơn 30 giọng đọc và hỗ trợ hơn 20 ngôn ngữ. Đây là nền tảng tuyệt vời để nghe và ôn tập tài liệu bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau.
Nếu bạn muốn xem các tính năng này vận hành ngoài thực tế như thế nào, bạn có thể thử Speechify miễn phí.
Câu hỏi thường gặp
Nhà trị liệu có nhận biết được ADHD không?
Có, nhà trị liệu được đào tạo bài bản có thể nhận diện hầu hết các triệu chứng của ADHD. Tuy nhiên, chẩn đoán xác định nên do bác sĩ chuyên khoa thần kinh đảm nhiệm.
Liệu pháp phổ biến nhất cho ADHD là gì?
Bên cạnh thuốc, liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT) đã được chứng minh là hiệu quả trong việc giảm triệu chứng ADHD và giúp bệnh nhân dễ dàng hơn trong sinh hoạt, học tập và làm việc hằng ngày.
Tôi nên tìm nhà trị liệu nào cho ADHD?
Bạn nên tìm một nhà trị liệu CBT được chứng nhận. Tùy vào triệu chứng cụ thể, bạn cũng có thể được hỗ trợ thêm từ nhà trị liệu chuyên về liệu pháp hành vi biện chứng hoặc liệu pháp nhận thức dựa trên chánh niệm.
Các triệu chứng của ADHD là gì?
Dù triệu chứng có thể khác nhau tùy loại ADHD, những biểu hiện thường gặp gồm bồn chồn, tăng động, khó tập trung và hay quên.
