Phương pháp Orton-Gillingham bao gồm một chương trình dạy đọc viết có cấu trúc, đa giác quan. Phương pháp này được phát triển gần một thế kỷ trước bởi Anna Gillingham và Samuel Orton, và đến nay, đây vẫn là nền tảng cho hầu hết các hướng dẫn viết, đánh vần, và đọc dành cho những người học gặp khó khăn khi đọc.
Trong những phần tiếp theo, chúng tôi sẽ cung cấp tất cả những gì bạn cần biết nếu bạn là một giáo viên đang tìm cách tích hợp Orton-Gillingham vào kế hoạch bài giảng của mình, đồng thời giới thiệu thêm một số công cụ bổ trợ để giúp bạn áp dụng OG hiệu quả hơn nữa.
Những điều giáo viên cần biết về phương pháp Orton-Gillingham
Không phải ngẫu nhiên mà phương pháp Orton-Gillingham vẫn là chương trình dạy đọc phổ biến nhất suốt một thời gian dài. Phương pháp giảng dạy này mang lại nhiều lợi ích và có thể làm nền tảng cho mọi hình thức giảng dạy ngôn ngữ dù ở bất kỳ trình độ lớp nào.
Tóm lại, các bài học Orton-Gillingham có những đặc điểm sau:
- Đa giác quan: Người học tham gia vào bài học theo cách cho phép họ huy động tất cả các giác quan khi rèn luyện kỹ năng đọc. Họ sử dụng các bài tập về thị giác, thính giác và vận động để xây dựng nhận thức âm vị học và ghi nhớ tất cả những gì đã học trong lớp.
- Có cấu trúc và hệ thống: Tất cả các chương trình đào tạo tốt đều tăng dần độ khó theo trình tự. Orton-Gillingham cũng vậy. Phương pháp này tuân theo một chuỗi các bài tập đọc hiểu được xây dựng rất bài bản, giúp phát triển kỹ năng ngôn ngữ dần dần một cách bền vững.
- Phù hợp với người học mắc chứng khó đọc: Phương pháp Orton-Gillingham được thiết kế dành riêng cho người học mắc chứng khó đọc và các đối tượng có khó khăn về học tập hay các rối loạn về đọc hoặc có nhu cầu giáo dục đặc biệt khác. Do đó, phương pháp rất dễ điều chỉnh để phù hợp với điểm mạnh và điểm yếu của từng học sinh.
- Phù hợp cho cả dạy cá nhân và dạy trên lớp: Các bài tập Orton-Gillingham có thể linh hoạt thay đổi để phù hợp với mọi hình thức giảng dạy, dù bạn dạy trực tiếp một kèm một hay theo nhóm nhỏ.
Đào tạo Orton-Gillingham bao gồm những gì
Phương pháp Orton-Gillingham nhấn mạnh việc sử dụng các hướng dẫn có hệ thống và các phương pháp đa giác quan nhằm xây dựng nhận thức âm vị.
Thông thường, chương trình học bao gồm các bài tập giúp học sinh học cách tách từ thành các phần nhỏ, phân tích các kiểu âm tiết, và cải thiện trí nhớ hình ảnh, trí nhớ thính giác để thành thạo kỹ năng đọc và ghi nhớ thông tin đã học.
Nói ngắn gọn, mục tiêu là dạy cho học sinh các quy tắc cũng như nguyên lý của tiếng Anh viết và trang bị cho các em kỹ năng đọc hiểu độc lập, sẵn sàng cho quá trình phát triển học thuật lâu dài.
Ai có thể giảng dạy bằng phương pháp Orton-Gillingham?
Các giáo viên chuyên dạy đọc thường là những người sử dụng phương pháp này. Quá trình cấp chứng chỉ Orton-Gillingham bao gồm việc tham gia một khóa đào tạo và chương trình học có các giờ thực tập được giám sát.
Để được cấp chứng chỉ, bạn có thể liên hệ với Hiệp hội Khó đọc Quốc tế (IDA) hoặc Học viện Orton-Gillingham (OGA) để biết thông tin chi tiết về bài kiểm tra đánh giá.
Các nguyên tắc của Orton-Gillingham là gì?
Orton-Gillingham dựa trên ý tưởng rằng học sinh mắc chứng khó đọc thường gặp khó khăn nhất trong việc liên kết âm thanh với chữ cái. Do đó, mục tiêu chính của phương pháp là khắc phục điều đó. Phương pháp này triển khai dựa trên một số nguyên lý chủ chốt sau:
- Nhấn mạnh tầm quan trọng của hướng dẫn rõ ràng: Các chỉ dẫn rõ ràng, cụ thể là vô cùng quan trọng, đặc biệt khi dạy cho những người có khó khăn trong học tập, và Orton-Gillingham đề cao sự minh bạch này.
- Cố gắng cung cấp phản hồi ngay lập tức: Không gì tạo động lực tốt bằng phản hồi kịp thời, và cũng không gì giúp đánh giá tiến bộ tốt hơn việc theo dõi và sửa lỗi ngay khi phát sinh.
- Dùng sự lặp lại và ôn luyện thường xuyên để dạy ngữ âm: Nhiều người nói lặp lại là mẹ của việc học, và Orton-Gillingham nhấn mạnh việc ôn tập và lặp lại liên tục.
Cách giáo viên tạo lập lớp học hòa nhập hơn cho học sinh mắc chứng khó đọc và các rối loạn học tập khác
Khoa học về đọc cho thấy, chỉ dựa vào các chương trình đã được kiểm chứng là chưa đủ nếu chúng ta không cố gắng hết sức để tạo dựng một môi trường học hòa nhập và thân thiện. Điều này đúng cả với lớp học tại trường lẫn học tại nhà.
Để khiến môi trường học tập trở nên thân thiện hơn và giúp học sinh phát triển kỹ năng đọc viết nhanh hơn, bạn có thể:
Sử dụng công nghệ hỗ trợ thân thiện với trẻ
Cung cấp cho học sinh mắc chứng khó đọc các công cụ hỗ trợ như kiểm tra chính tả, bút quét và phần mềm dự đoán văn bản sẽ hỗ trợ việc đọc của các em theo những cách bạn không ngờ tới. Đặc biệt là các chương trình chuyển văn bản thành giọng nói.
Ví dụ như Speechify là một ứng dụng TTS được phát triển riêng cho học sinh mắc chứng khó đọc. Ứng dụng này có thể dùng như một công cụ thính giác để dạy các quy luật phát âm tiếng Anh, mã hóa âm vị, chia tách âm tiết,... hoặc có thể dùng để chuyển tài liệu đọc thành sách nói.
Ứng dụng cũng có thể cung cấp phản hồi ngay lập tức cho học sinh và cho phép các em tự sửa lỗi sau khi nghe phát âm đúng của tất cả các từ được giao.
Hợp tác với phụ huynh và giáo viên khác
Nhiều trẻ nhỏ rất thích làm việc cùng với bố mẹ. Nếu có thể, bạn nên khuyến khích phụ huynh cùng tham gia vào quá trình học, kể cả chỉ là hỗ trợ làm bài tập về nhà. Bạn cũng có thể mời các giáo viên khác hợp tác với bạn trong các chương trình dạy đa giác quan. Họ có thể đưa ra những phản hồi khách quan hơn và dựa vào chuyên môn để đề xuất hướng giải quyết hiệu quả khi cần thiết.
Cải thiện môi trường học
Cải thiện lớp học là cách dễ nhận thấy nhất để tạo môi trường học tập thân thiện hơn. Để làm điều này, bạn có thể:
- Dùng nhiều học cụ trực quan: Mọi lớp học tốt đều được trang bị đủ biểu đồ, bảng âm vị, tranh minh họa và nhiều dụng cụ hỗ trợ khác để kích thích trẻ ham học.
- Sử dụng màu sắc nhiều nhất có thể: Đánh dấu nổi bật và phân loại bằng màu đã được chứng minh là hiệu quả trong việc hỗ trợ học sinh mắc chứng khó đọc. Dùng các bảng biểu nhiều màu sắc và đảm bảo phòng học đủ sáng để các em dễ quan sát.
- Loại bỏ mọi yếu tố gây xao nhãng: Yếu tố gây xao nhãng đều không tốt trong bất kỳ lớp học nào, đặc biệt là với lớp giáo dục đặc biệt. Vì vậy, hãy đảm bảo phòng học yên tĩnh, loại bỏ mọi đồ đạc không cần thiết hoặc rối mắt để học sinh dễ tập trung vào việc học.
- Thay đổi vị trí chỗ ngồi của học sinh: Người lớn có thể thấy điều này không cần thiết nhưng trẻ con lại rất thích có chỗ ngồi riêng. Nếu có thể, hãy để học sinh tự chọn vị trí ngồi và cung cấp nhiều lựa chọn bàn ghế cho các em.
- Sắp xếp thời gian nghỉ hợp lý: Làm việc liên tục mà không giải lao sẽ khiến các em mệt mỏi. Để tránh kiệt sức, hãy để học sinh có thời gian nghỉ ngắn để tập trung vào các hoạt động nhẹ nhàng khác. Điều đó sẽ giúp các em lấy lại năng lượng để tiếp tục học tập.
