Làm sao để vượt qua chủ nghĩa hoàn hảo

Dù làm bất cứ việc gì trong cuộc sống, bạn luôn muốn đặt ra tiêu chuẩn thật cao. Đó là một phẩm chất đáng trân trọng. Tuy nhiên, việc không ngừng theo đuổi sự hoàn hảo có thể ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần của bạn. Chỉ một chi tiết chưa hoàn hảo trong công việc cũng có thể dẫn tới những đợt tự chỉ trích dữ dội và khiến bạn khó buông bỏ, không cho phép mình phạm sai lầm. Nỗi sợ thất bại cũng có thể đẩy bạn vào những vòng suy nghĩ tiêu cực, kìm hãm bạn trên con đường đi tới thành công. Đó là lý do bạn cần nhận diện các dấu hiệu của chủ nghĩa hoàn hảo và tìm cách xử lý chúng.

Tầm quan trọng của việc nhận biết các dấu hiệu của chủ nghĩa hoàn hảo

Là một người cầu toàn, bạn thường đặt ra những kỳ vọng phi thực tế cho chính mình. Vấn đề là những kỳ vọng đó gần như không thể đạt được, tạo ra vòng lặp cố gắng rồi lại thất vọng khiến bạn ngày càng tự ti. Nhận biết các dấu hiệu của chủ nghĩa hoàn hảo là bước đầu tiên để học cách buông bỏ tư duy “phải hoàn hảo”. Khi biết buông bỏ, bạn sẽ tránh được những lời tự chỉ trích tiêu cực và có nền tảng vững chắc hơn để hoàn thành mục tiêu.

Những dấu hiệu phổ biến của chủ nghĩa hoàn hảo

Làm sao để biết mình đang đặt kỳ vọng quá cao đến mức khó lòng đạt được? Hành vi của những người theo chủ nghĩa hoàn hảo thường đi kèm một số dấu hiệu quen thuộc mà bạn nên để ý.

Bạn thường xuyên kiệt sức

Bạn làm việc quá mức đến nỗi thói quen cầu toàn bắt đầu bào mòn sức khỏe. Hệ quả là bạn thường xuyên thấy kiệt sức cả về thể chất lẫn tinh thần. Bạn không còn năng lượng cho bất cứ việc gì vì đã tự ép mình quá đà.

Trì hoãn trở thành vấn đề

Bạn biết mình có dự án cần hoàn thành. Vấn đề là bạn không tài nào bắt đầu được. Những suy nghĩ cầu toàn khiến nhiệm vụ trông đáng sợ hơn thực tế. Thay vì thử rồi có thể thất bại, bạn chọn cách không làm gì cả. Các tiêu chuẩn phi thực tế khiến bạn chùn bước ngay từ đầu thay vì cố gắng với một mục tiêu khó. Hoặc bạn lại sa đà vào những việc khác để né tránh mục tiêu. Ví dụ, rất nhiều người cầu toàn dành vô số thời gian trên mạng xã hội khi đang trì hoãn.

Bạn phản ứng phòng thủ trước góp ý

Cảm thấy khó chịu khi ai đó nhận xét tiêu cực về công việc của mình là điều rất bình thường. Nhưng với người cầu toàn, việc buông bỏ những lời góp ý tiêu cực gần như bất khả thi. Họ thường trở nên quá phòng thủ, thậm chí có thể nổi nóng khi nghe những nhận xét mang tính xây dựng.

Bạn luôn khao khát được công nhận

Nhu cầu được công nhận thường đi kèm với xu hướng phản ứng phòng thủ trước những nhận xét tiêu cực. Bạn thấy mình cần sự tán dương từ người khác để bớt nghi ngờ bản thân. Đáng tiếc là dấu hiệu này cũng cho thấy lòng tự trọng của bạn khá thấp, bởi bạn hay đánh giá chính mình qua con mắt người khác.

Bạn luôn suy nghĩ theo kiểu “được ăn cả ngã về không”

Làm gì là bạn cũng phải dốc hết sức. Vấn đề là chủ nghĩa hoàn hảo khiến bạn chẳng bao giờ thật sự hài lòng. Gần như hoàn hảo vẫn là chưa đủ. Bạn khó nhìn tổng thể những gì mình đã đạt được mà chỉ chăm chăm vào việc mài giũa cho từng chi tiết phải hoàn hảo tuyệt đối.

Bạn mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)

OCD gây ra những suy nghĩ và hành vi lặp đi lặp lại, có mối liên hệ chặt chẽ với hành vi cầu toàn. Nếu bạn thấy mình có những triệu chứng sau, rất có thể bạn đang gặp vấn đề này:

• Luôn cần mọi thứ phải ngăn nắp hoặc đối xứng
• Sợ làm hại bản thân hoặc người khác
• Các hành vi cưỡng chế liên quan tới:
• • Rửa tay
  • Dọn dẹp
  • Đếm
  • Tích trữ đồ
  • Sắp xếp
  • Bài trí theo trật tự

Nỗi sợ hãi là động lực của bạn

Người thành công thường được dẫn dắt bởi khát vọng chinh phục mục tiêu. Người cầu toàn thì ngược lại. Nỗi sợ thất bại thúc ép họ làm việc tới kiệt sức cho tới khi mọi thứ “phải thật hoàn hảo”. Không có khái niệm "tạm ổn" hay "đủ tốt", vì nỗi sợ buộc họ cứ tiếp tục làm cho đến khi không thể dừng lại.

Mẹo giúp bạn vượt qua chủ nghĩa hoàn hảo

Bạn cần học cách buông bỏ chủ nghĩa hoàn hảo, vì đây là một thói quen xấu có thể cản trở bạn chạm tới mục tiêu. Với những gợi ý dưới đây, bạn sẽ biết cách đối xử tử tế hơn với chính mình và đặt ra những mục tiêu thực tế, có thể thực hiện được.

Hãy thử liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

CBT tập trung giúp bạn thay đổi cách nhìn nhận những suy nghĩ của mình, đồng thời hiểu được vì sao bạn lại suy nghĩ như vậy. Đây là một dạng trị liệu tâm lý chú trọng vào các mô thức hành vi. Một số kỹ thuật thường dùng gồm:

• Học cách đối mặt với nỗi sợ thay vì né tránh
• Áp dụng các kỹ thuật giúp thư giãn cả cơ thể lẫn đầu óc
• Thực hành nhập vai để hiểu vì sao chủ nghĩa hoàn hảo lại gây hại

Dừng lại và suy nghĩ

Nhận diện được xu hướng cầu toàn của bản thân là bước quan trọng để vượt qua nó. Nếu bạn thấy mình là người cầu toàn, hãy tạm dừng và quan sát cách mình đang suy nghĩ. Hãy thử ghi chép lại và tự đối thoại với chính mình xem những mô thức suy nghĩ đó đang dẫn bạn tới những thói quen xấu như thế nào. Sự tự nhận thức chính là nền tảng cho mọi nỗ lực thoát khỏi chủ nghĩa hoàn hảo.

Tập trung vào mặt tích cực

Tính cẩn trọng khiến bạn luôn muốn làm tốt nhất có thể trong mọi việc. Đó là một điểm mạnh. Tuy nhiên, giữa việc cố gắng hết mình và đòi hỏi phải hoàn hảo là cả một khoảng cách. Mỗi khi hoàn thành một dự án, hãy dừng lại nhìn lại và nghĩ về những điều tích cực. Hãy tự hỏi: mình đã làm được gì và những thành tựu đó giúp ích cho mình ra sao. Khi tập trung vào mặt tích cực, bạn sẽ bớt rơi vào vòng luẩn quẩn của những suy nghĩ tiêu cực.

Loại bỏ các ảnh hưởng tiêu cực

TV, mạng xã hội và thậm chí cả podcast có thể trở thành “cái cớ” để bạn trì hoãn rồi tự hợp lý hóa cho việc đó. Chúng cũng có thể liên tục nhồi nhét thông điệp về "văn hóa làm việc điên cuồng", thúc đẩy bạn cắm đầu vào công việc hơn nữa. Nếu bạn thấy một chương trình truyền hình hay một người ảnh hưởng nào đó khiến mình dễ suy nghĩ tiêu cực, hãy mạnh dạn ngừng theo dõi.

Chọn Speechify làm trợ thủ tăng năng suất để vượt qua chủ nghĩa hoàn hảo

Chủ nghĩa hoàn hảo có thể khiến bạn sa đà vào việc đọc vô số tài liệu cho một dự án. Lúc này, một ứng dụng chuyển văn bản thành giọng nói (TTS) như Speechify sẽ là cứu cánh. Speechify có thể đọc to bất kỳ nội dung số nào bạn đang xử lý. Người cầu toàn có thể dùng nó để “giảm tốc” mà vẫn giữ hiệu quả công việc. Với TTS, bạn sẽ dần thấy yêu thích công việc của mình hơn thay vì chỉ cắm cúi đọc cho hết đống tài liệu. Speechify có mặt trên Android, iOS, macOS và Windows. Ứng dụng cung cấp hàng chục giọng đọc tự nhiên và bạn có thể dùng thử miễn phí ngay hôm nay.

Câu hỏi thường gặp

Chủ nghĩa hoàn hảo có thể vượt qua được không?

Bạn hoàn toàn có thể vượt qua chủ nghĩa hoàn hảo nhờ các kỹ thuật giúp thay đổi và loại bỏ những mô thức suy nghĩ tiêu cực.

Nguyên nhân gốc rễ của chủ nghĩa hoàn hảo là gì?

Nguyên nhân gốc rễ của chủ nghĩa hoàn hảo rất đa dạng, nhưng thường bắt nguồn từ nỗi sợ thất bại.

Ba dạng chủ nghĩa hoàn hảo là gì?

Tiến sĩ Gordon Flett và Tiến sĩ Paul Hewitt đã xác định ba dạng chủ nghĩa hoàn hảo:

• Chủ nghĩa hoàn hảo do xã hội áp đặt
• Chủ nghĩa hoàn hảo tự hướng vào bản thân
• Chủ nghĩa hoàn hảo hướng tới người khác

Chủ nghĩa hoàn hảo có phải là bệnh tâm thần không?

Chủ nghĩa hoàn hảo không phải là một bệnh tâm thần. Tuy nhiên, nó có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe tâm thần và đôi khi có liên quan tới OCD.

Người cầu toàn thường sợ điều gì?

Người cầu toàn thường sợ thất bại.

Sự khác nhau giữa chủ nghĩa hoàn hảo lành mạnh và không lành mạnh là gì?

Chủ nghĩa hoàn hảo lành mạnh thúc đẩy bạn nỗ lực hết mình. Chủ nghĩa hoàn hảo không lành mạnh khiến bạn làm việc quá sức đến kiệt quệ.

Có cách chữa trị chủ nghĩa hoàn hảo không?

Mặc dù chưa có cách “chữa khỏi” dứt điểm chủ nghĩa hoàn hảo, bạn vẫn có thể áp dụng nhiều kỹ thuật khác nhau để giảm đáng kể tác động của nó.

Lợi ích của việc vượt qua chủ nghĩa hoàn hảo là gì?

Cải thiện sức khỏe tinh thần và đạt được những mục tiêu bạn đặt ra cho bản thân là hai lợi ích quan trọng nhất khi vượt qua chủ nghĩa hoàn hảo.

Chủ nghĩa hoàn hảo có gây lo âu không?

Chủ nghĩa hoàn hảo có thể gây lo âu, nhưng không phải lúc nào cũng như vậy.